Co jest siłą sprawczą rozwoju regionów o zróżnicowanych zasobach i możliwościach lokalnych? Jakie korzyści i straty płyną z uczestnictwa w międzynarodowych stosunkach gospodarczych w kontekście teorii „centrum (rdzeń) – peryferie? Czy przeważają efekty rozprzestrzeniania się rozwoju z rdzenia do regionów peryferyjnych? Czy może efekty wymywania, czyli rozwoju centrum kosztem obszarów peryferyjnych? W czym tkwi istota zależności regionów peryferyjnych od rdzenia?
To tyko niektóre z pytań, na jakie odpowiedział profesor dr hab. Bolesława Domańskiego – wielki znawca m.in. problematyki rozwoju lokalnego i regionalnego, rewitalizacji i restrukturyzacji miast oraz regionów w Europie Środkowo-Wschodniej – podczas wykładu poprowadzonego w ramach współpracy z Instytutem Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Ten ceniony polski geograf przybliżył uczniom złożoność procesów rozwoju społeczno- gospodarczego, wskazując na szereg lokalnych uwarunkowań (m.in. infrastrukturę, dostęp do zasobów, inwestycje czy politykę regionalną), które mogą prowadzić do zjawiska polaryzacji, ponadprzeciętnych nierówności i różnic w przestrzeni ekonomicznej.
Wyjaśnił, w świetle współczesnych koncepcji „rdzenia i peryferii”, mechanizm zjawiska dyfuzji, czyli rozprzestrzeniania się procesów rozwojowych (aktywności gospodarczej, ludzi i dobrobytu) z centrum wzrostu („lokomotywy rozwoju”), zazwyczaj związanego z dużymi miastami, do obszarów peryferyjnych położonych marginalnie względem większych aglomeracji, gdzie z kolei obserwowane są regresywne procesy wymywania zasobów (ludzi i kapitału).
W konkluzji wykładu wskazał na stymulującą rolę bieguna wzrostu – miasta, które stwarzając sprzyjający klimat inwestycyjny (rozwinięta infrastruktura, dostęp do kapitału, systemy edukacji i innowacyjności) przyczynia się również do zainicjowania rozwoju obszarów peryferyjnych. W szerszym kontekście takie podejście zakłada, że symbiotyczna współpraca między obszarami centralnymi a peryferyjnymi może w przyszłości przynieść korzyści obu stronom, zmniejszając nierówności regionalne i tworząc bardziej zrównoważony krajobraz społeczno-gospodarczy.
Młodzież długo pozostawała pod wrażeniem wyśmienitego, pod względem erudycyjnym, wystąpienia. Profesor, łącząc tekst naukowy z przykładami z europejskiej rzeczywistości, przybliżył trudne procesy poznawcze Tradycyjnie obwarowane hermetyczną terminologią stały się zrozumiałe i przejrzyste dla uczniów, nie tylko poznających geografię w zakresie rozszerzonym.
U. Majewska
